Wat wil je vandaag bespreken (of doen) om straks te kunnen zeggen - daar heb ik wat aan gehad?
Een oplossingsgericht gesprek begint met het einde in gedachten. Een voordeel van de focus op de gewenste uitkomst is dat het gesprek of een traject doelgerichter wordt (en hiermee efficiënter).
Een ander groot voordeel is dat de regie over de inhoud en het doel van het gesprek of traject bij je gesprekspartner komt te liggen. Dit stimuleert eigenaarschap. Hij of zij zal zich meer verantwoordelijk voelen voor de uitkomsten.
Deze aanpak sluit goed aan bij wat mensen belangrijk vinden in een gesprek de professional. Zich gehoord en gezien voelen, ruimte ervaren voor het eigen verhaal en kunnen werken aan eigen doelen (in plaats van opgelegde doelen).
Wat moet er besproken of gedaan worden om straks te kunnen stoppen met deze gesprekken?
Begin bij het einddoel
Psychiater Erickson (1980) gaf cursisten de opdracht de laatste bladzijde van een boek te lezen en dan te speculeren over wat er aan vooraf was gegaan. De meeste cursisten konden succesvol vertellen waar het boek over ging.
Zo begint oplossingsgerichte gespreksvoering ook vanuit het einddoel. Erickson benadrukte hiermee de sterke kanten van cliënten. Hij stelde dat het er niet om ging het gesprek (of de behandeling) aan te passen aan een diagnostische classificatie, maar te zoeken naar welke mogelijkheden cliënten laten zien om iets (anders) te doen.
Hypnose
Daarnaast gebruikte Erickson ook de hypnotische techniek ‘pseudo-oriëntatie in de tijd’: hij liet cliënten zich in hypnose voorstellen dat ze hem over zes maanden tegenkwamen en vertelden dat hun probleem was opgelost en hoe ze dat voor elkaar hadden gekregen. Na zes maanden rapporteerden veel cliënten dat het inderdaad beter met hen ging.
Het gebruik van de gewenste toekomst wordt nog altijd als oplossingsgerichte interventie gebruikt.
Stel dat de gesprekken succesvol zijn en je bent een jaar verder. Hoe wil je dat jouw situatie er straks eruit?
Eigen uitvaart
Covey (1989) noemt in The Seven Habits of Highly Effective People dezelfde techniek van projectie in de toekomst waarbij men aanwezig is op de eigen begrafenis. Met deze suggestieve vraag komen vaak betekenisvolle en zaken op tafel.
Mag ik je een rare vraag stellen?
Wat wil je dat jouw dierbaren of collega's straks op je eigen uitvaart over je zeggen? En wat wil.jr dat ze zeggen over hoe je de problemen van nu succesvol hebt aangepakt?
Met welke van deze zaken kun je vandaag nog mee aan de slag?
Toekomstgericht denken maakt verschil
Viktor Frankl (1978) wordt in de oplossingsgerichte literatuur ook vaak aangehaald als voorbeeld van een manier waarop toekomstgericht denken ‘een verschil kan maken’.
Hij beschrijft zijn verblijf in een Duits concentratiekamp: ‘Een gevangene die niet langer in de toekomst – zijn toekomst – geloofde, was ten dode gedoemd. Met het verlies van zijn geloof in de toekomst verloor hij tevens zijn geestelijke houvast’. Hij vertelt over een persoonlijke ervaring, waarbij hij strompelend in een rij -gevangenen op weg was van het kamp naar het werkterrein, in de kou en zonder eten. Hij bemerkte dat hij opeens aan iets anders dacht. Plotseling zag hij zichzelf op het podium staan van een grote collegezaal waar hij een lezing hield.
Door middel van deze methode -gelukte het mij, mij boven mijn situatie, boven de kwellingen van het moment te verheffen, en ik beschouwde ze alsof ze al tot het verleden behoorden.
Zijn focus op dit toekomstbeeld redde op dat moment zijn leven.
De vraag naar hoop.
Ook de vraag naar hoop (één van de oplossingsgerichte
basisvragen) is een toekomstgerichte vraag.
Hoop is het geloof dat de toekomst beter zal zijn dan het heden én het geloof dat we daarop invloed kunnen uitoefenen.
Het visualiseren en uitwerken van de gewenste toekomst brengt een gevoel van hoop met zich mee. Weten waar je naar verlangt brengt motivatie met zich mee om stapjes vooruit te zetten.
Waar hoop je op en welk verschil zal dat maken?