En Pietje schrijft 50 keer over: Ik moet voortaan mijn mond houden in de les.
Een blog over de positieve focus in de klas. Hoe zorg je daarvoor?
Controle
Straffen is doorgaans een hopeloze (en ouderwetse) poging om controle op het gedrag van kinderen uit te oefenen. Er bestaat nog steeds de neiging om grenzen te willen stellen aan gedrag door straf uit te delen.
Hoewel iedereen weet dat straffen niet werkt, zijn er nog altijd leerkrachten die strafwerk meegeven.
Het geven van straf bij ongewenst gedrag (van kinderen) lijkt wel in onze opvoeding ingebakken te zijn. Zelfs kinderen vinden soms hierdoor zelf dat ze straf verdienen.
Tijd dus een positieve focus in de klas.
Maar hoe dan? Moeten we kinderen dan hun gang maar laten gaan? is de reactie van ouders of leerkrachten als ze horen dat straffen zinloos is. Gelukkig zijn er andere -en betere- manieren om gedrag te beïnvloeden.
Tip 1. Maak samen de regel(s)
Kinderen zijn veel eerder geneigd om zich aan regels te houden aan waar ze zelf over mee hebben gedacht.
Stel samen duidelijke regels op. Laat kinderen meedenken over wat realistische en goede regels zijn.
Bedenk samen welke voordelen er zijn als het zich aan bepaalde regels houden.
Beloning of straf
Straffen is een automatisme met als doel om greep op de situatie te krijgen. Ouders (en leerkrachten) hebben achteraf zelfs last van schuldgevoel nadat ze straf hebbenuitgedeeld.
Nu ben ik eigenlijk best tever gegaan met mijn maatregel.
Dit gevoel is er niet voor niets. Straffen schendt namelijk het vertrouwen van het kind en leidt tot een ongewenste verandering van de relatie. Streven naar verbinding is beter dan verwijdering. Want juist als een kind de liefde het minst lijkt te verdienen, heeft het die liefde het meest nodig.
Tip 2. Was ik er vandaag?
Stel jezelf dagelijks de vraag: was ik vandaag wel aanspreekbaar? Heb ik mijn volle aandacht gegeven, ook al was het maar vijf minuten? Zo nee, hoe ga ik dat morgen aanpakken? En welke ideeën zou mijn kind hierover hebben als ik het zou vragen? Wat kan ik minstens hiervan doen?
Buitensluiten is nooit goed
Volwassenen zouden kinderen juist moeten opvoeden: ze leren met hun moeilijkheden, stress en emoties om te gaan. En niet de situatie verergeren of de band met hun kinderen te beschadigen. Buitensluiten is nooit goed.
Tip 3. Omarm je kind
Zie ongewenst gedrag als een teken van stress en neem je kind in je armen. LIefdevol en oprecht contact verlaagt het stressniveau in zijn hersenen. Het geeft een gevoel dat het kind er onvoorwaardelijk mag zijn.
Verkeersboetes
Kinderen (en volwassenen) leren op basis van beloning en straf. Als bepaald gedrag iets prettigs oplevert, dan ben je geneigd om er meer van te doen.
Is iets onprettig of aversief, dan ga je dat liever uit de weg. Toch? Nee. Denk aan verkeersboetes. Deze leiden niet tot minder overtredingen. Zodra de politie uit het zicht is wordt het gaspedaal weer ingedrukt. En bovendien krijg je een grotere hekel aan de politie. Zo is het ook met kinderen. Als je straf krijgt van een volwassene heb je aan je schuld voldaan. Maar wat overblijft is wrok: een hekel aan, of zelfs de neiging om wraak te nemen op degene aan wie je je straf te danken hebt.
Tip 4 Voorkomen is beter
Zorg dat je kind niet in een situatie terecht komt die het fysiek, psychisch of emotioneel nog niet aankan.
Een klein kindje moet je niet in een kamer met spullen zetten die kapot kunnenvallen.
Een puber heeft hulp nodig bij structureren -omdat het brein dit nog niet kan. Help liever bij het opstarten van huiswerk, dan dat je een straf geeft als er geen huiswerk gemaakt is.
Positieve straf werkt niet
Er bestaat zoiets als positieve straf, het toevoegen van iets dat onaangenaam is, bijvoorbeeld een lijfstraf geven.
Ook bestaat er negatieve straf: het afnemen van iets wat voor de persoon prettig is. Dit is bijvoorbeeld het afnemen van een mobiel of het geven van een time-out. In de praktijk blijkt straf niet zo effectief. Dit geldt vooral voor positieve straf.
Tip 4. Moedig positief gedrag aan. Zeg op neutrale toon dat wat hij of zij doet fijn is voor anderen. Geef indirecte complimenten (die vooral wat over het proces zeggen in plaats van het directe resultaat). Hoe heb je dat nou voor elkaar gekregen, ondanks ....?
Leren van imitatie
Ook bestaat er iets als observerend leren. Mensen leren van elkaar: imitatie.
Vooral als iemand een rolmodel vertolkt, zoals een ouder, broer/ zus, vriendje of leerkracht, en het model wordt beloond voor zijn/ haar gedrag, dan neemt de kans toe om dit gedrag over te nemen.
Ook status en macht van het model spelen mee. Hoe groter de status van het rolmodel, hoe groter dat kans dat zijn gedrag geïmiteerd wordt. Kinderen doen daarom vaak hun ouders na. Zelfs als dit gedrag in de ogen van de buitenwereld onwenselijk is.
Tip 5. Geef het goede voorbeeld. Let op positieve uitzonderingen en wees neutraal. Tel desnoods zelf in gedachten tot 10 of ga even uit de situatie als het je even teveel wordt.
Gedragsleer
Eigenlijk is het simpel: alles wat je aandacht geeft groeit. Een focus je op wat er mis gaat zorgt ervoor dat dit gaat groeien en toenemen.
Focus je op succes, positieve uitzonderingen en sterke kanten, dan neemt dat toe. Geef je de bloemen water, of het onkruid?
Tip 6 geef ondersteuning
In plaats van straf opleggen kun je beter ondersteuning geven. Leg uit wat het kind anders zou kunnen doen door de situatie te veranderen of hulp te vragen. Geef tegelijkertijd ook erkenning voor de negatieve emotie, want deze mag er ook zijn en hoeft niet besteden te worden.
Afleren kan niet, bijleren wel
Straf wordt vaak toegepast om iets af te leren. Maar afleren bestaat niet. Bijleren wel. Om succesvol gedrag bij te leren werkt het goed om voort te bouwen op wat er al is.
Tip 7. Wat zijn de fijne momenten?
Vraag jezelf af welke unieke kwaliteiten en goede eigenschappen het kind heeft. Wat zijn momenten dat er prettig contact met het kind is? Op welke momenten is hij/ op zijn best en gezellig? Wat zegt dit over het kind? Hoe onstaan dat soort momenten? Hoe kan ik als opvoeder of leerkracht ervoor zorgen dat dit vaker gebeurt?
Succes!
Comments